مقدمه و طرح مساله

ایثار و شهادت ازجمله ارزش‌های کلیدی و اثرگذار اسلامی است. وجود روحیه ایثارگری و شهادت‌طلبی در عرصه روابط اجتماعی، سرمایه‌ای عظیم و قابل اتکایی است که می‌تواند تحقق اهداف انسان دوستانه و خداپسندانه را تسهیل نماید و به شکل‌گیری و توسعه جهانی حق مدار، ظلم‌ستیز، عدالت محور، برخوردار از آزادی و بهره‌مندی از محبت کمک اساسی بنماید.

مهم‌تر از این نیز می‌توان ادعا نمود که تعهد به روحیه ایثارگری و شهادت‌طلبی است که تأثیری اساسی بر حفظ بالندگی دین مصطفوی و تتمیم مکارم اخلاقی داشته است.

در نگاهی واقع‌بینانه به تاریخ حیات اجتماعی بشر و تحلیلی منطقی از حوادث و وقایع اجتماعی می‌توان به شواهدی استناد نمود که گزاره مذکور را حمایت می‌کند. مقاومت پیامبر اکرم (ص) و اصحابش در شعب ابی‌طالب، پیروزی خون بر شمشیر در حادثه عاشورا، ظفرمندی لشکر اسلام در هشت سال دفاع مقدس، پیروزی حزب‌الله در جنگ نابرابر 33 روزه لبنان، مقاومت خونین و سرافرازانه فلسطینیان در غزه ازجمله نمونه‌های گویا و روشنی است که اعتبار گزاره اشاره‌شده را تائید می‌کند. بر این اساس، گرایش، باورمندی و تعهد به ایثار و شهادت از نیازهای حیاتی جامعه اسلامی و جهان اجتماعی است. از طرف دیگر فقدان یا کمبود تعلق و پایبندی به ایثار و شهادت در عرصه‌های مختلف می‌تواند در شکل‌گیری و گسترش مظاهر فساد و تیره‌بختی ازجمله فقر، تبعیض، ظلم، ذلت و حقارت اجتماعی تأثیرگذار باشد.

بنابراین انجام پژوهش‌های علمی برای آگاهی از فرصت‌ها و عوامل اثرگذار بر بالندگی و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت، موانع و چالش‌های ترویج آن و نیز سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مبتنی بر نتایج این پژوهش‌ها ضروری می‌نماید. خلأ مطالعات علمی در این موضوعات احساس می‌شود و جستجوهای انجام‌شده وجود کمبود پژوهشی را در این زمینه‌ها نشان می‌دهد. هدف این مقاله کسب آگاهی علمی از چالش‌های ترویج این فرهنگ از طریق فرا تحلیل مقاله‌های چاپ‌شده در مجموعه مقالات همایش آسیب‌شناسی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت (1386 - مازندران) است