عملیات فتح ۱
استراتژی نظامی ایران در دوره پس از فتح فاو، سازمان‌دهی و فراهم‌سازی مقدمات انجام عملیات موسوم به "عملیات سرنوشت‌ساز" بود. به این معنا كه با بسیج گسترده نیروهای مردمی در نظر بود پس از انجام عملیات بزرگ در جبهه جنوب، عملیات بعدی با ابعاد نسبتاً گسترده در جبهه شمالی انجام پذیرد تا به این وسیله ضمن اعمال فشارهای سیاسی، نظامی و روانی به عراق، حامیانش را به برگزیدن راه‌حل پیشنهادی ایران (حذف صدام) مجبور كنند.
در این میان، با توجه به این كه هرگونه همكاری با اكراد معارض عراقی و موفقیت‌های حاصله از آن می‌توانست ایران را از توانایی قابل ملاحظه‌ای در خصوص تأثیر بر آینده عراق برخوردار كند، شورای عالی دفاع در بهار سال 1365 ضمن تأكید بر آغاز همكاری با اكراد معارض، مسئولیت اجرای عملیات نامنظم در شمال كشور عراق را به سپاه پاسداران واگذار كرد. در همین راستا، قرارگاه رمضان به عنوان مركز عملیات نامنظم نیروی زمینی سپاه پاسداران رسمیت یافت و در نهایت زمینه لازم برای گسترش روابط با اتحادیه میهنی كردستان عراق (طالبانی‌ها) و انجام عملیات مشترك نظامی فراهم آمد. عملیات فتح-1 اولین عملیات نامنظم بود كه می‌توانست یكی از بزرگ‌ترین ضربات سیاسی و اقتصادی را به پیكر رژیم صدام وارد كند.
نفوذ به عمق 150 كیلومتری خاك عراق و انهدام مراكز اقتصادی، نظامی و ... منطقه كركوك.
استان كركوك عراق، مركز اداری منطقه كردستان عراق می‌باشد و در آن زمان دارای جمعیتی بیش از 400 هزار نفر بود و به لحاظ برخوردار بودن از منابع عمده اقتصادی، از حیاتی‌ترین مناطق اقتصادی و نفتی عراق به شمار می‌رود.
منطقه عملیات از نقطه مرزی، كوهستانی بود. كوه‌های منطقه كه ادامه سلسله جبال زاگرس می‌باشند متشكل از یك تعداد بلندی‌های بسیار مرتفع هستند كه به تدریج به سمت جنوب از بلندی آنها كاسته می‌شود و نهایتاً در حوالی شهر كركوك، تپه ماهور و سپس دشت قرار دارد. بلندترین ارتفاع منطقه "كوه پیر مكرون" با بلندی 3050 متر است. دو جاده مهم و آسفالت سلیمانیه _ كركوك و سلیمانیه _ دوكان نیز در منطقه وجود دارد.
حفاظت از منطقه عملیاتی بر عهده سپاه یكم عراق بود قرار داشت و نحوه گسترش آن در روی خطوط مرزی به صورت پایگاهی بود، زیرا كوهستانی بودن منطقه این نوع گسترش را به دشمن تحمیل كرده بود. در این پایگاه‌ها كه در اطراف و كناره‌های جاده‌های سلیمانیه - كركوك و سلیمانیه - دوكان ایجاد شده بود، اغلب، نیروهای جاش مستقر بودند.
یك گردان در محدوده تاسیسات جبل بور و یك گردان در محدوده جمبور به همراه 60 قبضه ضدهوایی 5/14 و 23 میلیمتری استقرار داشتند.
فرماندهی و هدایت عملیات بر عهده قرارگاه رمضان بود كه برای اجرای عملیات واحدهای زیر را تحت امر داشت:
- تیپ (-) ویژه پاسداران با یك گردان؛
- تیپ (-) هوابرد با گردان؛
- اتحادیه میهنی كردستان عراق با دو گردان؛
- 47 قبضه خمپاره‌انداز و مینی‌كاتیوشا.
برای انجام عملیات دو محور اصلی در نظر گرفته شد: 1- محور جنوبی (مالبند*1)، با هدف انهدام تأسیسات "جبل بور" و "جنبور"؛ 2- محور شمالی (مالبند 2)، با هدف انهدام تاسیسات باباگرگر در كركوك، یونیت و تأسیسات گاز شوراوا، پایگاه هوایی كركوك و ... .
در محور مالبند 1، دو قبضه موشك‌انداز 107 م م و شش قبضه خمپاره 120 م م در نظرگرفته شده بود كه بدون درگیری نیروهای پیاده، روی اهداف جبل بر و جنبور اجرای آتش كنند و برای اهداف "الجدیده" و "الحصار" نیز با استفاده از نیروهای تخریب تیپ ویژه پاسداران به وسیله نفوذ، عملیات استشهادی علیه تأسیسات نفتی انجام گیرد.
در محور مالبند 2 نیز چهار قبضه موشك‌انداز 107 م م و شش قبضه خمپاره‌انداز 120 م م در نظر گرفته شده بود تا اهداف مورد نظر را زیر آتش بگیرند. همچنین، در این محور قرار بود كه سه دسته پیاده از تیپ ویژه پاسداران به همراه تعدادی از نیروهای اتحادیه میهنی كردستان عراق عملیات مشتركی را برای انهدام پایگاه‌های دشمن مستقر در ارتفاعات "كانی دوملان" انجام دهند و سپس از آنجا به وسیله یك قبضه مینی‌كاتیوشا و یك قبضه خمپاره‌انداز 120 م م تاسیسات برق منطقه را زیر آتش بگیرند.
نیروهای خودی از چند روز قبل از شروع عملیات به سوی اهداف خود حركت كردند. آنها پس از عبور از مسیرهای تعیین شده به مواضع مورد نظر رسیدند و سپس در ساعت 01:26 بامداد 19/7/1365 عملیات را با رمز مبارك "یا زینب" آغاز كردند.
نیروها موفق شدند پس از تصرف پایگاه‌های دشمن در "دوملان"، آتشبارهای خود را در مواضع تعیین شده مستقر كنند. آنها مأموریت داشتند پایگاه هوایی، قرارگاه‌های سپاه یكم و لشكر هشتم و تأسیسات موجود در "باباگرگر" اعم از بهره‌برداری، پالایشگاه، نیروگاه، یونیت شوراوا و پایگاه‌های سایت موشكی، پادگان، مركز استراق سمع و پایگاه‌های سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را زیر آتش بگیرند.
در محور جنوبی نیز نیروهای خودی موفق شدند در مقابل تأسیسات جبل بور و جمبور مستقر شده و با اشراف كامل و بدون مشكل دیده‌بانی روی اهداف اجرای آتش نمایند.
پس از حمله به تاسیسات، نیروهای دشمن كه كاملاً غافل‌گیر شده و تصور بودند منطقه با هواپیما بمباران شده است، با سلاح‌های پدافند هوایی خود به سوی آسمان شلیك كردند.
پایگاه هوایی منطقه نیز با بغداد _ به نقل از گزارش شنود _ به صورت مستمر در تماس بود و اطلاع می‌داد: "پایگاه زیر آتش قرار گرفته است و به همین دلیل هواپیماهایمان را نمی توانیم به پرواز درآوریم. جهت تأمین منطقه، پنج هواپیما بفرستید."
پس از این پیام، حدود سه هواپیما وارد منطقه شده و از ارتفاع بالا فقط با پرتاب چند منور، منطقه را روشن كردند.
در نهایت، عملیات اجرای آتش روی أاسیسات منطقه - كه با بیش از 3000 گلوله خپماره و مینی‌كاتیوشا انجام شده بود، حدود ساعت 4 بامداد به پایان رسید و سپس نیروهای خودی بدون تلفات به سوی نوار مرزی بازگشتند.
- انهدام تأسیسات پالایشگاه كركوك با ظرفیت 30 هزار بشكه در روز. این پالایشگاه سوخت مورد نیاز استان‌های شمالی عراق را تامین می‌كرد.
- انهدام واحد بهره‌برداری شماره 1 كه در نتیجه 70 درصد از توان بهره‌برداری از نفت در منطقه كركوك سلب شد؛
- انهدام نیروگاه حرارتی برق كركوك، تأسیسات تفكیكی نفت و گاز "جمبور"، "جبل بور" و شوراوا؛
- انهدام سه پایگاه موشكی زمین به هوا در منطقه كركوك و نیز مركز استراق سمع و جاسوسی الكترونیكی و پارازیت عراق در منطقه سقزلی؛
- حمله و اجرای آتش روی قرارگاه‌های سپاه یكم و لشكر هشتم و در نتیجه، وارد آمدن خسارات سنگین به این دو قرارگاه؛
- انهدام پادگان "دارامان" (محل استقرار دو تیپ دشمن)؛
- انهدام بیش از بیست پایگاه مستقر در ارتفاعات دوملان؛
- به آتش كشیدن مقر سازمان امنیت عراق در منطقه، و نیز انهدام دكل تلویزیون و ماكروویو كركوك؛
- انهدام ایستگاه راه آهن "بی بایگوره" كه وظیفه انتقال نفت و فرآورده‌های سوختی را بر عهده داشت؛
- انهدام مقر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و به هلاكت رساندن نفرات مستقر در آن.
* مالبند در زبان كردی به معنای منطقه می‌باشد.
