عملیات نصر ۴
پس از عملیات كربلا 10 - كه در راستای استراتژی جدید ایران مبنی بر گشودن جبهه جدید در غرب و شمال غرب و با هدف پیش‌روی در استان سلیمانیه انجام شد - مقرر گردید ضمن پرهیز از عملیات‌های پراكنده در مناطق دیگر، عملیات‌های بعدی در شمال سلیمانیه انجام شود. یكی از این عملیات‌ها، عملیات نصر 4 بود كه به منظور تداوم عملیات كربلا10 طراحی شد.
تصرف شهرك ماووت، استقرار روی ارتفاع ژاژیله، ایجاد زمینه تصرف ارتفاع گرده‌رش و نیز به اسارت درآوردن تعداد زیادی از نیروهای دشمن.
شهرك ماووت در میان ارتفاعات بلند با یال‌های به هم پیوسته، صخره‌ای و صعب العبور واقع شده است كه تصرف آن با دشواری بسیار همراه بود. ارتفاعات این منطقه از شمال به مرز سردشت و رودخانه زاب و از جنوب به شهرك ماووت و جاده آسفالت منتهی می‌شود. اشراف ارتفاعات بر قسمت‌هایی از منطقه ماووت و پادگان و مواضع توپخانه در این منطقه، بر اهمیت و ارزش نظامی این ارتفاعات می‌افزاید.
ارتفاعات این منطقه شامل گامو، هزاركانیان، بالوكاوه، قشن، گلان، ژاژیله و بالوسه در شرق رودخانه چولان و ارتفاعات گرده‌رش، ویولان، قشن، دولبشك، الاغلو و گوجار در غرب آن می‌باشد. جاده‌های موجود در منطقه، راه‌های وصولی به ماووت را برای ایران از سمت سردشت و بانه و برای دشمن از چوارتا و سلیمانیه تسهیل می‌كند.
پس از عملیات كربلا10 و حضور مستمر یگان‌های خودی در منطقه، دشمن در این منطقه موانع و خط دفاعی ایجاد كرد. با نزدیك شدن زمان عملیات نصر4 و افزایش تحرك یگان‌های خودی - كه در پی كسب آمادگی بودند - دشمن با آگاهی از وقوع احتمالی عملیات در محور ماووت اقدامات تدافعی خود را افزایش‌داد.
مسئولیت منطقه عملیاتی به عهده لشكر 39 از سپاه یكم عراق بود. علاوه بر این یگان، یگان‌های دیگری نیز به هنگام عملیات در منطقه حضور یافتند كه مجموع آنها به تفكیك به قرار ذیل می‌باشد:
- لشكر 39 پیاده، شامل: تیپ‌های 39 و 603 پیاده، 4 دفاع الوطنی، 99 مكانیزه، 65 و 66 نیروی مخصوص، یك گردان كماندویی و یك گردان مكانیزه مستقل؛
- لشكر 34 پیاده، شامل: تیپ‌های 94، 91، 77 و 504 پیاده و گردان 4 از تیپ 1 كماندویی سپاه یكم؛
- یگان‌های تقویت، شامل: تیپ 439 پیاده، تیپ‌های 3 و 16 نیروی مخصوص از گارد جمهوری، یك گردان از تیپ 103 پیاده، سه گردان كماندو (از سه لشكر 27، 28 و 34)؛
- توپخانه، شامل: گردان‌های 670، 677، 196، 79 و 22.
سازمان رزم عملیات با فرماندهی قرارگاه نجف اشرف به شكل زیر طراحی شد:
لشكر (-) 14 امام حسین(ع) با دو گردان؛
لشكر (-) 25 كربلا با چهار گردان؛
لشكر (-) 105 قدس با سه گردان؛
لشكر (-) 57 حضرت ابوالفضل(ع) با سه گردان؛
لشكر (-) 41 ثارالله با چهار گردان؛
لشكر (-) 33 المهدی با پنج گردان؛
لشكر (-) 155 ویژه شهدا؛
لشكر (-) 32 انصارالحسین(ع) با دو گردان؛
تیپ مستقل 11 امیرالمومنین(ع) با دو گردان؛
تیپ مستقل 35 امام حسن(ع)؛
تیپ مستقل 59 مسلم ابن عقیل؛
تیپ مستقل 38 زرهی ذوالفقار؛
در مجموع، سازمان رزم تعیین شده برای این عملیات به استعداد 29 گردان بود.
توپخانه خودی نیز متشكل بود از: گردان 20 فجر، گردان 21 قدر، گردان (-) 22 ساجدین، گردان (-) 23 نصر، گردان (-) 24 فتح، چهار آتشبار از لشكر 14، دو آتشبار از لشكر 155، یك آتشبار از لشكر 5، یك آتشبار از لشكر 41، یك آتشبار از لشكر 32، دو آتشبار از تیپ 59.
از آنجا كه تصرف شهر ماووت بدون دست‌یابی به ارتفاعات مشرف بر آن امكان‌پذیر نبود، عملیات مورد نظر در چهار محور یال غربی ارتفاع گلان (بزرگ) و ارتفاع ژاژیله، ادامه یال ارتفاع قشن تا انتهای قلل1، 2 و 3 و شهر ماووت، یال میرآوه و یال بالوكاوه (ارتفاعات دوقلو) و از بالوسه تا یال غربی قشن طراحی شد.
در طراحی عملیات، از تجربه عملیاتی كربلا 10 همچون پرهیز از حمله از روبه‌روی ارتفاع، حركت نیروها از شیارها و حمله از جناحین بهره گرفته شد. همچنین، موضوع نگه‌داری تپه دوقلو (بالوكاوه) پس از تصرف آن، چگونگی عملیات روی ارتفاع ژاژیله و نحوه تثبیت خط دفاعی در مقابل شهر ماووت از جمله مباحث مهم در طراحی عملیات بود. در مورد خط دفاعی مقابل شهر مقرر شد كه در مرحله اول احداث خاك‌ریز از حاشیه غربی یال قشن به جنوبی‌ترین سمت یال ارتفاع ژاژیله؛ و در مرحله دوم احداث خاك‌ریز از یال غربی ارتفاع قشن به سمت دشت بالوسه انجام شود.
شرح عملیات
حركت نیروها از غروب روز سه‌شنبه 30/3/1366 به سمت اهداف تعیین شده آغاز شد. سرانجام، از ساعت 1:10 بامداد 31/3/1366 بعضی از یگان‌ها با دشمن درگیر شدند. در این حال كه تعدادی از یگان‌ها هنوز به خط دشمن نرسیده بودند و فرماندهی عملیات در این خصوص تاكید می‌كرد.
در ساعت 2 بامداد فرمان آغاز عملیات با رمز مبارك "یا امام جعفر صادق(ع)" صادر شد. در محور 1، رزمندگان خودی به سرعت قلل 1 و 2 قشن را تصرف كرده و برای تكمیل ماموریت خود به سوی یال این ارتفاع حركت كردند. در محور 2، نیروها روی یال غربی ارتفاع ژاژیله و یال غربی ارتفاع قشن وارد عمل شدند و تا ساعت 02:45 موفق شدند ضمن شكستن خط دشمن، روی ارتفاع گلان مستقر شوند. در پی آن پایگاه‌های دشمن در جنوب ارتفاع ژاژیله به تصرف درآمد. در محور 3، ابتدا آتش سنگینی روی مواضع دشمن اجرا شد و سپس نیروها با هجوم به دشمن ضمن عقب راندن او، قله 1596 بالوكاوه را تصرف كردند. در سمت دیگر این محور، ضمن پیش‌روی روی یال برده هوش، تپه دوقلوی بالوكاوه به تصرف درآمد.
در مجموع، تا روشن شدن آسمان اگرچه بخش اعظم اهداف مورد نظر تأمین شده بود، ولی دشمن با حضور در غرب شهر ماووت، ضمن جلوگیری از الحاق نیروهای محور 1 و 2 از سقوط شهر نیز جلوگیری می‌كرد.
در شب دوم، در یك درگیری نزدیك و تن به تن، یال قشن به طور كامل تصرف شد. در دشت بالوسه نیز نیروها بدون درگیری تا یك كیلومتر جلوتر از شهر پیش‌روی كردند. از این پس، تمام تلاش فرماندهی عملیات روی احداث خاك‌ریز در جلوی شهر و تثبیت مواضع به دست آمده متمركز شد.
در روزهای بعد، دشمن به منظور عقب راندن طرف مقابل، چندین بار پاتك كرد، ولی تمام آنها با شكست مواجه شد. متقابلاً، قوای خودی نیز به منظور رفع نقائص مورهای قشن و تپه دوقلو چندین بار وارد عمل شدند و سرانجام پس از 15 روز، عملیات با تصرف شهر ماووت و ارتفاعات منطقه پایان یافت.
- تصرف حدود 70 كیلومتر مربع از خاك عراق شامل: شهر ماووت، 17 روستا، سه پاسگاه، پادگان ماووت و نیز ارتفاع 1494 قشن، یال گلان، ژاژیله كوچك و بزرگ، یال بالوكاوه، تپه دوقلو، تپه 1595 از یال میراوه و ارتفاع بالوسه.
- به اسارت درآمدن 557 تن و كشته شدن بیش از 6000 تن از نیروهای دشمن.
- انهدام یگان‌های دشمن به قرار ذیل:
تیپ 443 پیاده 100 درصد، گردان 3 تیپ 2 كماندویی سپاه ششم 50 درصد، تیپ 603 پیاده 45 درصد، تیپ 94 پیاده 30 درصد، تیپ 65 نیروی مخصوص 60 درصد، تیپ 66 نیروی مخصوص 40 درصد، تیپ 68 نیروی مخصوص 50 درصد، تیپ 3 نیروی مخصوص گارد جمهوری 40 درصد، تیپ 16 نیروی مخصوص گارد جمهوری 40 درصد، تیپ 99 مكانیزه 60 درصد، گردان تانك احفاء الكرار 80 درصد، گردان‌های 79 و 22 توپخانه 30 درصد.
