عملیات بیت‌المقدس ۲
موفقیت‌های به دست آمده در عملیات‌های جبهه شمال غرب وضعیت جدیدی را فراهم آورد و فرماندهان سپاه را بر آن داشت، برای خروج از بن‌بست جبهه جنوب منطقه شمال غرب را برای عملیات انتخاب كنند تا بلكه بتوان با تجزیه دشمن زمینه لازم را برای وارد آوردن ضربات بعدی به ارتش عراق در جبهه جنوب فراهم آورد. برهمین اساس، جبهه جنوب همچنان اهمیت اصلی خود را حفظ كرده بود، ولی در زمستان سال 1366 اولویت عملیات بزرگ از جبهه جنوب به جبهه شمال غرب تغییر یافت و عملیات بیت المقدس2 به عنوان بستر اصلی این مقصد انتخاب شد.
پیش‌روی به سمت شهر سلیمانیه و سد دوكان و قلعه دیزه عراق.
منطقه مورد نظر برای عملیات، در شمال سلیمانیه قرار داشت. این منطقه از سمت شمال به ارتفاعات گرده‌رش و ویولان، از جنوب به ارتفاعات الاغلو، دولبشك و باش قلعه، از غرب به ارتفاع گوجار، و از شرق به ارتفاعات آمدین و گلان منتهی می‌شود. رودخانه قلعه چولان این منطقه را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم كرده است و از شمال تا جنوب منطقه عملیاتی امتداد دارد. عقبه نزدیك منطقه، شهر بانه است كه از طریق جاده كاگر - بانه به منطقه عملیاتی متصل می‌شود.
دشمن كه در انتظار انجام عملیات بزرگ ایران در جبهه جنوب بود، حمله احتمالی در جبهه شمالی را تنها از محور آمدین و آن هم به صورت محدود تصور می‌كرد. بر همین اساس، خط آمدین را تقویت كرده و نسبت به هرگونه تحركی در این محور هوشیار بود.
اگرچه با شروع عملیات نیز نیروی قابل توجهی به منطقه اعزام نشد، لیكن با هجوم قوای ایران - در مرحله دوم عملیات - به ارتفاع مهم الاغلو و دولبشك چندین یگان دشمن وارد منطقه شد. در مجموع، یگان‌هایی كه در منطقه عملیاتی بیت المقدس-2 حضور یافتند، به قرار ذیل می‌باشد:
- تیپ‌های 73، 81، 83، 603، 706 و 412 پیاده؛
- تیپ‌های 1 و 2 كماندویی از سپاه یكم؛
- تیپ 3 نیروی مخصوص گارد ریاست جمهوری؛
- تیپ‌های 66 و 68 نیروی مخصوص؛
- یك گردان تانك از تیپ 70 زرهی؛
- گردان تانك 7 نیسان؛
- گردان كماندویی لشكر 39؛
- گردان كماندویی لشكر 41؛
- گردان كماندویی لشكر 44؛
- گردان‌های 53 و 669 توپخانه.
بر اساس استعداد 104 گردان پیاده، سازمان رزم عملیات با فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) به شكل زیر تنظیم شد:
قرارگاه نجف:
لشكر 5 نصر با 12 گردان؛
لشكر 6 پاسداران با شش گردان؛
لشكر 21 امام رضا(ع) با 10 گردان؛
لشكر 55 ویژه شهدا با شش گردان؛
تیپ مستقل 18 الغدیر با پنج گردان؛
تیپ مستقل 35 امام حسن(ع) با 8 گردان؛
تیپ مستقل 12 قائم(عج) با پنج گردان؛
تیپ مستقل 48 فتح با پنج گردان.
تیپ مستقل 61 توپخانه محرم.
قرارگاه قدس:
لشكر 57 حضرت ابوالفضل(ع) با چهار گردان؛
لشكر 52 قدس با پنج گردان؛
لشكر 10 سیدالشهدا(ع) با 15 گردان؛
لشكر 27 محمدرسول‌الله(ص) با هشت گردان؛
لشكر 31 عاشورا با هشت گردان؛
لشكر 32 انصارالحسین با هفت گردان؛
تیپ مستقل 20 زرهی رمضان با دو گروهان تانك و نفربر؛
تیپ مستقل 40 توپخانه رسالت.
اهداف عملیات طی چند مرحله تحقق می‌یافت.
مرحله اول، ارتفاعات ویولان، دشت هرمدان، یال‌های ابتدای ارتفاع گوجار و یال‌های مقابل این ارتفاع - كه بر ارتفاع و تنگه الاغلو تسلط داشت - و نیز ارتفاعات الاغلو، قمیش و دولبشك به همراه تنگه دولبشك - الاغلو می‌بایست تصرف می‌شد.
مرحله دوم، بنابه وضعیت موجود، پیش‌روی به طرف ارتفاعات موكبه و قیوان انجام می‌شد.
مرحله سوم نیز عملیات به سمت سد دوكان ادامه می‌یافت. لازم به ذكر است دو مرحله اخیر هنگامی انجام می‌شد كه وضعیت دشمن و زمان‌بندی دست‌یابی به اهداف مرحله اول طبق برنامه تعیین شده پیش رفته و خللی در آن وارد نشود.
به رغم مشكلات بسیاری كه برای اجرای عملیات در فصل سرما و یخبندان و در میان ارتفاعات صعب العبور وجود داشت، تلاش‌های وسیعی به منظور فراهم‌سازی مقدمات عملیات انجام گرفت. همچنین علاوه بر اقدامات شناسایی و طراحی عملیات، فعالیت‌های گسترده‌ای برای بازنگه داشتن جاده‌ها در مقابل ریزش برف انجام شد. علاوه بر این برای تردد دو لشكر در محور قمیش، پلی روی رودخانه قلعه چولان نصب شد.
سرانجام، پس از جابه‌جایی نیروها، عملیات در ساعت 01:15 بامداد 25/10/1366 با رمز مبارك "یازهرا" آغاز شد. ابتدا یگان‌های قرارگاه نجف و سپس یگان‌های قرارگاه قدس در سه محور ویولان، دشت هرمدان و ارتفاع قمیش به مواضع دشمن هجوم بردند. قرارگاه قدس در آغاز حمله، در محور چپ (قمیش و یال قشن) موفق شد اهداف خود را تصرف كند، ولی دست‌یابی به ابتدای ارتفاع دولبشك - كه پیش‌بینی شده بود در شب اول تصرف شود تا به عنوان جای پا برای ادامه عملیات مورد استفاده قرار گیرد - به دلیل مشكلاتی همچون طولانی بودن مسیر، عدم شناسایی و ... میسر نشد. در ادامه عملیات، این قرارگاه توانست بر مشكلات فائق آید و تا ظهر روز اول ماموریت مرحله اول خود را به میزان زیادی انجام دهد.
قرارگاه نجف نیز در ساعات نخست عملیات به جز قله اصلی ویولان و قلل گلاله و گوجار بقیه اهداف خود را تصرف كرد و سپس كوشید به تنگه و ابتدای الاغلو دست یابد.
عملیات در حالی انجام می‌شد كه تحرك موثری از دشمن مشاهده نمی شد. این وضعیت كه ناشی از عدم تصور او از حمله ایران در جبهه شمالی بود، تا پایان در روز اول عملیات ادامه یافت.
در ادامه مرحله اول عملیات، در شب دوم، قرارگاه قدس از سمت "آمدین" و "تنگه دولبشك" وارد عمل شد و موفق گردید خط دشمن را در محور آمدین شكسته و به مواضع عراق رخنه كند، ولی به دلیل عدم پاك‌سازی كامل مواضع و مقاومت و سیاست دشمن نتوانست خط را به طور كامل پاك‌سازی كند. در هجوم به تنگه دولبشك نیز رزمندگان به دلیل عدم شناسایی كافی و تاریكی مطلق، نتوانستند خط اول دشمن روی دولبشك را دور بزنند، به همین دلیل، به مواضع اولیه خود بازگشتند. قرارگاه نجف نیز در این شب وارد عمل شد و از ساعت 01:30 بامداد از درون تنگه قمیش، نزدیك روستا، حركت كرده و تا حدود ساعت 03:30 بامداد فقط توانست به نزدیكی تنگه الاغلو برسد كه كمبود زمان، عدم شناسایی و ... امكان انجام عملیات را منتفی ساخت و به شب بعد موكول كرد.
در شب سوم و در مرحله دوم عملیات، هم زمان با آغاز تعرض یگان‌های پیاده، آتش توپخانه روی حدفاصل الاغلو - دولبشك متمركز شد. سپس، نیروهای قرارگاه قدس به ابتدای دولبشك و نیروهای قرارگاه نجف به بیش از نیمی از ارتفاع الاغلو دست یافتند.
پس از عدم موفقیت قوای خودی برای تصرف كامل دو ارتفاع حساس دولبشك و الاغلو - كه می‌توانست دشمن را در وضعیت نامناسبی قرار دهد - در حالی كه فرماندهان قرارگاه‌ها و یگان‌ها در صدد برآمده بودند آخرین سعی خود را در شب چهارم برای پشت سرگذاردن این دو ارتفاع به كار ببرند، عراق در بعدازظهر روز سوم به قسمتی از مواضع تثبیت نشده قرارگاه قدس پاتك كرده و بخشی از نیروهای این قرارگاه را عقب راند و سپس به تقویت ابتدای الاغلو و تنگه دولبشك مبادرت ورزید. در ادامه نیز توانست قله اصلی الاغلو را بازپس گیرد. متقابلاً، قوای خودی كه به دلیل عدم وجود جاده از پشتیبانی وسایل مهندسی، مهمات و ... بی‌بهره بودند و سرمای شدید نیز آنها را آزار می‌داد، عقب نشینی كردند. در نتیجه، دشمن موفق شد خود را به دهانه تنگه الاغلو برساند و دو گردان از نیروهای قرارگاه نجف را در محاصره قرار دهد. این دو گردان توانستند ساعتی بعد با استفاده از دامنه شمال گوجار كه دور از دید و تیر عراقی‌ها بود، به عقب بازگردند.
در شب چهارم، قرارگاه نجف با به كارگیری دو یگان خود ضمن تصرف مواضع مورد نظر اگرچه توانست به نزدیكی قله الاغلو برسد، اما به دلایلی همچون ابهام نسبت به امكان استقرار، عدم پشتیبانی لازم، وضعیت جاده، بارش سنگین برف و ... از ادامه پیش‌روی صرف نظر كرد.
از شب پنجم، ضمن قطع بارش برف، آسمان منطقه صاف شد و زمینه مناسب برای فعالیت هوایی فراهم آمد. به این ترتیب، جنگنده‌های دشمن طی دو، سه نوبت منطقه را بمباران كردند. در اوایل صبح نیز عراق در محور آمدین پاتك كرد كه ناموفق بود.
طی روز ششم، عراقی‌ها دوبار به قمیش و یك بار به بالوسه پاتك كردند و فقط توانستند خط اول خودی در بالوسه را تصرف كنند كه پس از ساعاتی این خط مجدداً در اختیار نیروهای ایران قرار گرفت.
در شب هفتم و در مرحله سوم عملیات، قوای خودی مجدداً در محورهای الاغلو و دولبشك وارد عمل شده و موفق گردیدند ضمن پیش‌روی در داخل تنگه الاغلو، روی یال‌های چپ تا موازی قله اصلی الاغلو و نیز روی یال گوجار مستقر شوند. نزدیك صبح هم یال پایین قمیش پاك‌سازی شد، ولی نیروها نتوانستند روی دولبشك مستقر شوند. پس از موفقیت به دست آمده، در حالی كه فرماندهی عملیات در صدد بود تا در شب بعد، ادامه ارتفاع الاغلو را تصرف كرده و ارتفاع دولبشك را نیز از ناحیه عقبه آن دور بزند، امّا پاتك دشمن در صبح روز هفتم، نیروها را مجبور كرد به غیر از گوجار از سایر مواضع به دست آمده عقب‌نشینی كنند. شب بعد، نیروهای خودی به مواضع دشمن تعرض كردند، كه ناموفق بود. پس از آن، دشمن با پاتك دیگری توانست مابقی نیروهایی را كه بر تنگه الاغلو مشرف بودند، عقب براند. این وضع موجب شد تا فرماندهی در اصرار به ادامه عملیات تجدید نظر كند. به این ترتیب، عملیات متوقف شد و نیروها به تثبیت مواضع متصرفه پرداختند.
- در این عملیات ضمن تصرف بیش از 70 درصد از اهداف و زمین‌هایی همچون ارتفاعات ویولان، گلاله، پنجه‌ای گوجار، یال چپ گوجار قمیش و ...، امكان تردد نیروهای قرارگاه رمضان به مناطق آزادشده در داخل خاك عراق فراهم شد.
- به اسارت درآمدن 785 تن كشته و زخمی شدن 2500 تن از نیروهای عراقی.
- انهدام 15 دستگاه تانك و نفربر، 30 دستگاه خودرو و دو دستگاه مهندسی.
- به غنیمت درآمدن 15 دستگاه تانك و نفربر، 8 دستگاه خودرو و 8 دستگاه مهندسی.
