منطقه عملیاتی فتح‌المبین
منطقه عملیاتی فتح‌المبین از شمال به ارتفاعات صعب‌العبور تی‌شكن، دالپری، شاوریه، چاه نفت و تپه سپتون؛ و از جنوب به ارتفاعات میشداغ، تپه‌های رملی و لخیضر و از شرق به رود كرخه و از غرب به مرز بین‌المللی (در شمال و جنوب فكه)منتهی می‌شود و در کل 3000 كیلومترمربع وسعت دارد که بخش اعظم آن در استان خوزستان واقع است. این منطقه از لحاظ جغرافیایی ناهموار است و علاوه بر ارتفاعات یادشده، تپه ماهورهای بسیار و گاهی غیر قابل عبور دارد. این بلندی‌ها به دلیل پستی زمین در شرق كرخه، روی شهرهای شوش، هفت تپه و جاده اهواز- اندیمشك كاملا مشرف است.
ارتفاعات ابوصلیبی‌خات با 202 و 189متر، تپه‌های برغازه، دوسلك، رقابیه، تی‌شكن، كمرسرخ، تنگ ابوغریب، سایت 4، 5 و رادار و سه‌راهی قهوه‌خانه از نقاط مهم در عملیات فتح‌المبین بود. جاده‌های آسفالت دزفول- دهلران، جاده تنگ ابوغریب و جاده امام‌زاده عباس از مهم‌ترین راه‌های مواصالتی این منطقه عملیاتی در استان خوزستان محسوب می‌شود.
پس از موفقیت عملیات طریق‌القدس و به منظور جلوگیری از تجدید سازمان و تقویت قوای دشمن، از اواسط آبان1360 طرح‌ریزی عملیات فتح‌المبین آغاز شد و در نهایت در ساعت30 دقیقه بامداد روز دوشنبه 2 فروردین 1361 عملیات سرنوشت‌ساز فتح‌المبین با هدف آزادسازی بخش وسیعی از مناطق اشغالی، خارج كردن شهرهای شوش، اندیمشك و دزفول و جاده‌های مواصلاتی آن‌ها از آتش موثر توپخانه‌های دشمن و دستیابی به خطوط پدافندی مناسب آغاز شد. در مرحله اول این عملیات در محور قرارگاه قدس؛ رزمندگان موفق شدند با حركت احاطه ای از شامل‌غربی و غرب رودخانه چیخواب با تصرف منطقه عین‌خوش، عقبه دشمن را در این محور مسدود كند. نیروهای جناح چپ این قرارگاه از شامل دشت‌عباس به طرف امام‌زاده عباس و تپه 202 پیش روی كرده و مواضع دشمن را به تصرف خود درآوردند، لیكن این مواضع در جریان پاتك‌های شدید دشمن دوباره اشغال شد.
در محور قرارگاه نصر؛ سه گردان از تیپ 27 محمد رسول الله (ص) به همراه سه گردان ادغامی تیپ 2 لشکر 21 حمزه ارتش كه مأموریت تصرف ارتفاعات علی‌گره‌زد و خاموش كردن آتش توپخانه مستقر در آن را بر عهده داشت تا عمق خطوط دشمن نفوذ كرده و توپخانه دشمن را به تصرف درآوردند. در نتیجه یگان‌های دیگر این قرارگاه موفق شدند مواضع پدافندی دشمن را در شامل محور پل نادری، سرخه فیله، سرخه صالح و تپه چشمه، كوت‌كاپون، سه‌راهی قهوه‌خانه و تپه شاوریه به تصرف درآورند. در محور قرارگاه فجر؛ به دلیل مستحكم بودن خطوط پدافندی و حجم انبوه آتش و هوشیاری دشمن نسبت به جهت حمله و نیز انسداد اكثر راه‌كارهای پیش‌بینی شده ایران، نیروهای این قرارگاه با روشن شدن هوا به موقعیت اولیه خود بازگشتند. در محور قرارگاه فتح؛ مأموریت این قرارگاه به اعزام گروه‌های آر.پی‌جی‌زن برای شكار تانك‌ها محدود شد.
مرحله دوم عملیات در ساعت1 بامداد چهارشنبه 4 فروردین آغاز شد و در اولین ساعات تلفات سنگینی بر دشمن وارد آمد و رزمندگان به مواضع دشمن در جبهه‌های غرب شوش و دزفول دست یافتند و تنگ رقابیه و ارتفاعات میشداغ پاك‌سازی شد. در این مرحله مأموریت اصلی به عهده قرارگاه فتح بود.
مرحله سوم عملیات فتح‌المبین مقارن ساعت22:30 دقیقه شب 7 فروردین در شمال شوش آغاز شد و همان‌گونه كه پیش‌بینی می‌شد، دشمن برای مصون ماندن از انهدام و اسارت نیروهایش، مواضع خود را در رقابیه به ناچار ترك كرد و به خطوط پدافندی خود در مناطق چنانه، دوسلك و غرب ارتفاعات تینه عقب‌نشینی نمود.
مرحله چهارم عملیات سحرگاه روز یكشنبه 8 فروردین آغاز شد و در آن قرارگاه نصر به پاك‌سازی مناطق متصرفه در شرق ارتفاعات تینه پرداخت و پس از آن به كمك قرارگاه قدس شتافت. قرارگاه قدس كه در روز گذشته ارتفاعات 202 تنگ ابوغریب را به تصرف درآورده بود،می کوشید از فرار نیروهای در حال عقب‌نشینی عراق جلوگیری نماید. قرارگاه فجر نیز مسئولیت پاك‌سازی منطقه متصرفه خود را بر عهده داشت. همچنین نیروهای قرارگاه فتح ضمن عبور از تنگ ذلیجان موفق شدند مواضع دشمن را در تنگ رقابیه دور زده و دو منطقه برغازه و دوسلك را به تصرف درآوردند و با نیروهای قرارگاه نصر الحاق نمایند. در مجموع طی این مرحله از عملیات ارتفاعات تینه، دوسلك و برغازه به تصرف كامل درآمد و دشمن به غرب رودخانه دویرج و تپه 182 عقب رانده شد. با اتمام موفقیت‌آمیز این عملیات 3000 كیلومتر مربع از خاك ایران شامل ده‌ها بخش و روستا، جاده مهم دزفول– دهلران، سایت4 و 5 و رادار آزاد شد و شهرهای دزفول، اندیمشك و شوش و مراكز مهمی چون پایگاه هوایی وحدتی دزفول از تیررس توپخانه دشمن خارج شد.
این مطلب برگرفته از کتاب اطلس جغرافیای حماسی 1 با عنوان «خوزستان در جنگ» است.
