اندیمشک
شهر اندیمشك در150 كیلومتری شمال شرقی اهواز و در مسیر راه تهران- اهواز، همچنین در مسیر راه‌آهن جنوب (تهران- خرمشهر) و در بخش جلگه‌ای و هموار استان خوزستان قرار دارد. اندیمشك یا اندامِش نام كهن شهر دزفول و پل بزرگ مجاور آن نیز بوده، كه در کنار شهر«لور» و «جندی شاپور» قرار داشته است. همچنین دژی استوار در این نواحى با نام «اندمشن» (گیلگرد) برپا بوده كه به«انوشربد» شهرت داشته است. برخى مآخذ كهن، نام آن دژ را «َنوش» به معنای فراموش شده آورده‌اند و این نام‌گذاری بدان سبب بوده كه بر زبان آوردن نام زندانیان آن و حتى نام دژ ممنوع بوده است.
صالح‌خان‌مکری، حاکم شوشتر و دزفول، در 1220 ق چند بنا از جمله دژی در نزدیك شهر كهن لور (تقریباً 18كیلومتری شمال غربی دزفول) برای سکونت خویش ساخت که به قلعه‌صالح یا قلعه‌لور معروف شد و به انضمام حومۀ آن، صالح‌آباد نامیده شد. روستای صالح‌آباد با اسكان برخى عشایر به تدریج شكل گرفت و در 1314ش اندیمشك نامیده شد. اندیمشك به سبب ایجاد خط آهن در 1306ش و افتتاح آن در 1317ش توسعه یافت و به موجب معاهده‌ای در جنگ جهانى دوم، به محلی برای انتقال نفت به روسیه تبدیل شد. اندیمشك در 1335ش به عنوان مركز بخش اندیمشك و در 1359ش به عنوان مركز شهرستان اندیمشك انتخاب شد.
این شهر پس از انقلاب اسلامی، چندین بار صحنه تظاهرات گروه‌های ضدانقلاب بود، تا جایی‌كه نیروهای ضدانقلاب در اردیبهشت 1359 درصدد آسیب رساندن به واگن‌های راه‌آهن اندیمشك- اهواز بودند که با رشادت نیروهای نهادهای انقلابی ناکام ماند. این شهر که از ابتدای جنگ میزبان رزمندگان برای حضور در مناطق عملیاتی بود، هجده مسجد و سه حسینیه داشت كه از مراكز حمایتی جنگ و محل اعزام نیرو به جبهه بود.
در هفته اول جنگ و با توقف پیش‌روی ارتش عراق در غرب رودخانه کرخه و پل‌نادری، این شهر و جاده اندیمشک- اهواز در تیررس حمالت توپخانه‌ای و موشکی عراق قرارگرفت. معراج شهدای اندیمشک در طول جنگ و به‌خصوص در عملیات فتح‌المبین بسیار فعال بود و بیمارستان شهید کلانتری که از سال1360 به بهداری سپاه پاسداران تحویل داده شده بود، تا پایان جنگ به مداوای مجروحین جبهه شمالی خوزستان می‌پرداخت. ایستگاه راه‌آهن اندیمشک نیز که در جنوب‌غربی شهر قرار دارد، در طول جنگ بارها مورد حملات هوایی دشمن قرار گرفت كه آثار واگن‌های منهدم شده آن همچنان در این ایستگاه موجود است.
سه راهی دهلران در 15کیلومتری جنوب‌غربی اندیمشک که جاده دهلران- دزفول از آن منشعب می‌شود، تقاطع منطقه عملیاتی فتح المبین، محرم، والفجرمقدماتی و والفجر1 یکی از نقاط مهم دسترسی به شمال غربی خوزستان است. در حملات موشكی و هوایی دشمن در1362ش بیش از 680 نفر از اهالی این شهر شهید و مجروح شدند و خسارات فراوانی به واحدهای مسكونی، تجاری، مساجد و مدارس شهر وارد شد به نحوی که در سنگین‌ترین این حملات در اسفندماه 1362ش 124 نفر به شهادت رسیدند و به 400 واحد مسكونی خساراتی وارد شد. طولانی‌ترین بمباران تاریخ ایران نیز در ۴ آذرماه 1365 در این منطقه صورت گرفت و شهر اندیمشک، ایستگاه راه‌آهن و حومه آن به مدت یک ساعت و ۵۴ دقیقه توسط ۴۵ فروند هواپیمای دشمن بمباران شد و بیش از 300 نفر از شهروندان و مسافران شهید و حدود 700 نفر مجروح شدند.
رزمندگان این شهرستان هیچگاه اجازه ندادند دشمن از پل نادری پیش‌تر بیاید. اکنون در جنوب شرقی شهر اندیمشک و نزدیک میدان بسیج این شهر، پنج شهید گمنام به خاک سپرده شده‌اند تا یادگاری از دوران مقاومت در این شهر باشند.
این مطلب برگرفته از کتاب اطلس جغرافیای حماسی 1 با عنوان «خوزستان در جنگ» است.
