منطقه عملیاتی والفجر ۸
اجتناب از جنگ در زمین مسطح پس از عملیات‌های والفجر مقدماتی و والفجر 1 و در پی آن ابتکار عملیات در هورالهویزه طی دو عملیات بزرگ خیبر و بدر، زمینه عملیات در حاشیه اروندرود را با استفاده از تجربه عملیات در هور فراهم نمود. منطقه فاو علاوه بر ارزش سیاسی- نظامی و موقعیت جغرافیایی و طبیعی منحصربه‌فرد، به لحاظ فراهم‌سازی امکان حضور مقتدرانه ایران در خاک عراق دارای ارزش استراتژیک بود و نیز معضلات ناشی از عدم تأمین مناطق عملیاتی پیشین و مقابله با فشارهای دشمن پس از تصرف منطقه را مرتفع می‌کرد، زیرا باتلاقی بودن سواحل رودخانه اروند در هر دو سو و نیز وجود عارضه کارخانه نمک، عملاً بیشتر زمین منطقه را برای دشمن غیرقابل‌استفاده کرده بود و این مسئله کارایی زرهی ارتش عراق را کاهش می‌داد. همچنین احاطه آب از سه قسمت موجب شده بود، پدافند در برابر دشمن فقط در یک سمت انجام شود و آسیب‌پذیری از جناحین را کاهش دهد. علاوه بر آن کوتاه بودن عقبه نیروهای خودی، پوشش مناسب منطقه برای پدافند هوایی، تسلط آتش بر روی خطوط و عقبه دشمن، امکان رعایت اصل غافلگیری، محدود بودن زمین و عمق قابل‌دسترس، ازجمله عواملی بودند که بر میزان امیدواری‌ها نسبت به کسب پیروزی می‌افزود. اما درعین‌حال با توجه به ویژگی‌های خاص منطقه، مسئله عبور از رودخانه و پشتیبانی عملیات، احداث پل، تردد قایق‌ها به ساحل دشمن و پهلو گرفتن آن‌ها در ساحل رودخانه، هرکدام به عنوان موانعی بودند که برداشتن آن‌ها از سر راه به‌سادگی امکان‌پذیر نبود. به همین دلیل در طرح‌ریزی عملیات، تدابیر ویژه‌ای برای رفع آن‌ها اتخاذ شد.
منطقه فاو در حوزه استحفاظی سپاه هفتم عراق قرار داشت و طول خط پدافندی اروندرود را با دو لشکر 15 و 26 پیاده و یگان‌هایی از نیروی دریایی پوشانده بود. برای اجرای عملیات چهار مرحله تعیین شد: 1 -عبور از رودخانه و شکستن خط و پاکسازی سر پل به دست آمده. 2-تصرف شهر فاو، رسیدن به خورعبدالله و استقرار در منطقه مثلثی شکل شامل شهر و استقرار در پایگاه دوم موشکی در شمال غربی شهر.3-پیشروی تا ابتدای کارخانه نمک و تشکیل خط دفاعی به موازات این منطقه از ساحل اروند تا خورعبدالله.4 -رسیدن به زمین انتهای کارخانه نمک و کانال انتهای کارخانه واقع در جاده ام‌القصر تا ساحل اروند. برای اجرای این چهار مرحله عملیات در منطقه فاو، دو قرارگاه اصلی و شش قرارگاه فرعی زیر نظر قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) در نظر گرفته شد. قرارگاه كربلا مسئولیت شكستن خط در محور اسكله چهار چراغ و شهر فاو، ادامه عملیات روی جاده فاو- البحار و تأمین جناح راست عملیات را بر عهده داشت. قرارگاه نوح مسئولیت شکستن خط در سمت چپ قرارگاه كربلا و مقابل پایگاه موشكی عراق، ادامه عملیات روی جاده فاو- ام‌القصر و تأمین جناح چپ عملیات را عهده‌دار بود. قرارگاه فرعی یونس 1 تحت امر قرارگاه نوح با ناوتیپ كوثر مأموریت تصرف اسكله العمیه را بر عهده داشت. قرارگاه یونس 2 نیروی دریایی ارتش تحت امر قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) مأموریت تصرف اسكله البكر را بر عهده داشت. قرارگاه رعد نیروی هوایی ارتش مأموریت پشتیبانی هوایی و پدافند هوایی را بر عهده داشت. قرارگاه شهید سلیمان خاطر هوانیروز ارتش مأموریت تشكیل تیم آتش، تخلیه مجروح و هلی برن نیروها را بر عهده داشت. قرارگاه قدس با مسئولیت عملیات پشتیبانی نزدیك در منطقه ابوالخصیب (ام‌الرصاص) به فرماندهی عزیز جعفری و قرارگاه نجف با مسئولیت عملیات پشتیبانی دور در منطقه سلیمانیه، مسئولیت عملیات پشتیبانی فریب را عهده‌دار شدند.
درنهایت پس از ماه‌ها آموزش، تدارک، شناسایی، آماده سازی منطقه، انتقال نیرو و... که بیشتر در پوشش نخلستان‌های جزیره آبادان انجام می‌شد. عملیات والفجر 8 در ساعت 22:10 روز 20/11/1364 با رمز «یا فاطمه الزهرا (س)» با عبور از اروندرود در حدفاصل خسروآباد تا رأس البیشه آغاز شد و پس از 78 روز جنگ تمام‌عیار، شهر فاو و تأسیسات نفتی و روستاهای حومه آن به تصرف رزمندگان درآمد و ضمن قطع ارتباط عراق با خلیج‌فارس و تصرف سه پایگاه موشكی زمین به دریا و پایگاه نیروی دریایی عراق، امنیت کشتیرانی در شامل خلیج‌فارس و امكان تردد به بندر امام خمینی (ره) فراهم شد و نیروهای مسلح به شهر بندری ام‌القصر یک گام نزدیک‌تر شدند. در این عملیات قرارگاه خاتم 2 ارتش متشکل از لشکرهای 21 و 77 پیاده و لشکرهای 81 و 92 زرهی و تیپ 55 هوابرد با انجام عملیات فریب در منطقه شلمچه و کوشک، نیروهای دشمن را در شرق بصره درگیر و عملیات تلاش اصلی قرارگاه خاتم 1 سپاه پاسداران در شبه‌جزیره فاو را تسهیل نمودند. رضا امانی جانشینی زرهی و محمد اثری نژاد مسئول پشتیبانی قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) در این عملیات به شهادت رسیدند. اکنون یادمان شهدای عملیات والفجر 8 به یاد حماسه‌آفرینان این عملیات، در کنار اروندرود و روبه روی شهر فاو، میزبان پنج شهید گمنام این عملیات است.
این مطلب برگرفته از کتاب اطلس جغرافیای حماسی 1 با عنوان «خوزستان در جنگ» است.
